Tadeusz Kazimierz Kurzeja, urodzony 12 stycznia 1896 roku w Wadowicach, był wybitną postacią w historii Wojska Polskiego.
Znany jako major żandarmerii, odegrał istotną rolę w strukturach wojskowych swojego czasu.
Chociaż jego losy po zakończeniu służby są mniej znane, jego wkład w rozwój armii pozostaje nie do przecenienia.
Życiorys
„Tadeusz Kurzeja urodził się 12 stycznia 1896 roku w Wadowicach, w rodzinie Antoniego. W czasie I wojny światowej służył w cesarskiej i królewskiej Armii, gdzie jego oddziałem macierzystym był Pułk Piechoty Nr 80. Został mianowany na stopień podporucznika rezerwy ze starszeństwem z 1 stycznia 1917 w korpusie oficerów piechoty.
30 września 1919 roku zaciągnął się do Wojska Polskiego z byłej armii austro-węgierskiej, zachowując przydzielony stopień podporucznika. Został zaliczony do rezerwy armii i powołany do służby czynnej na czas wojny, przydzielono go do Żandarmerii Polowej Frontu Galicyjsko-Wołyńskiego, gdzie brał udział w walkach przeciwko bolszewikom. 1 czerwca 1921 roku służył w 6 dywizjonie żandarmerii polowej, a jego jednostką macierzystą był Dywizjon Żandarmerii Wojskowej Nr 5 w Krakowie.
3 maja 1922 roku został zweryfikowany w stopniu porucznika z datą starszeństwa od 1 czerwca 1919, zajmując 2. lokatę w korpusie oficerów żandarmerii. Przez wiele lat pełnił służbę w 5 dywizjonie żandarmerii w Krakowie. 31 marca 1924 roku uzyskał awans na kapitana, ze starszeństwem od 1 lipca 1923 oraz 3. lokatą w korpusie oficerów żandarmerii. W 1934 roku napisał pracę „Dezercja do Niemiec. Jej przyczyny, środki zaradcze”. Na stopień majora awansował ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1936 roku.
W latach 1937–1939 pełnił funkcję I zastępcy dowódcy 1 dywizjonu żandarmerii w Warszawie. 30 sierpnia 1939 roku, zgodnie z przydziałem mobilizacyjnym, objął stanowisko dowódcy żandarmerii Armii „Modlin”. W trakcie kampanii wrześniowej dowodził żandarmerią Armii „Modlin” oraz Armii generała brygady Emila Krukowicz-Przedrzymirskiego.
25 września 1939 roku, w rejonie Wólki Łabuńskiej, został wzięty do niewoli przez Niemców. Następnego dnia, z pomocą żony polskiego mechanika lotniczego, udało mu się uciec. Ukrywał się przez pewien czas, korzystając z wsparcia małżonki majora żandarmerii Bronisława Borelowskiego. 17 października 1939 roku dotarł do Warszawy. 7 listopada 1939 roku został zatrzymany w „łapance” i przewieziony do obozu jeńców, gdzie przebywał do 29 kwietnia 1945 roku. Był jeńcem Oflagu VII A Murnau.
Po uwolnieniu w listopadzie 1945 roku, dowodził 17 szwadronem żandarmerii Polskich Sił Zbrojnych. 25 lipca 1969 roku otrzymał obywatelstwo brytyjskie, a jego miejsce zamieszkania mieściło się w Londynie przy 94 Goldsmith Avenue, West London, W3.
Ordery i odznaczenia
Tadeusz Kurzeja był wyróżniającą się postacią w historii Polski, której osiągnięcia zostały docenione licznymi odznaczeniami.
- złoty Krzyż Zasługi – 10 listopada 1938 „za zasługi w służbie wojskowej”,
- srebrny Krzyż Zasługi – 10 listopada 1928 „w uznaniu zasług, położonych na polu pracy w poszczególnych działach wojskowości”,
- brązowy Medal Zasługi Wojskowej z mieczami na wstążce Krzyża Zasługi Wojskowej,
- srebrny Medal Waleczności 2 klasy.
Przypisy
- Program „Straty osobowe i ofiary represji pod okupacją niemiecką”. Fundacja „Polsko-Niemieckie Pojednanie”. [dostęp 02.02.2022 r.] [zarchiwizowane 10.02.2022 r.]
- Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 02.02.2022 r.]
- Monitor Polski nr 260, poz. 636. 10.11.1928 r. [dostęp 16.11.2022 r.]
- Dz. Pers. MSWojsk. Nr 15 z 11.11.1928 r., s. 412.
- Kurzeja 1945, s. 181, 193.
- Suliński 2003, s. 301.
- Kurzeja 1945, s. 195-196.
- Kasprzycki 2019, s. 161.
- Rybka i Stepan 2006, s. 282.
- Rybka i Stepan 2006, s. 834.
- Rocznik Oficerski 1924, s. 962, 966.
- Rocznik Oficerski 1928, s. 669, 676.
- Rocznik Oficerski 1932, s. 288, 793.
- Dz. Pers. MSWojsk. Nr 32 z 02.04.1924 r., s. 177.
- Spis oficerów 1921, s. 403, 726.
- Lista starszeństwa 1922, s. 293.
- Rocznik Oficerski 1923, s. 1057, 1064.
- Dz. Rozk. Wojsk. Nr 93 z 25.10.1919 r., s. 2337.
- Ranglisten 1918, s. 728.
- Ranglisten 1918, s. 328.
- M.P. z 1938 r. nr 259, poz. 612.
Pozostali ludzie w kategorii "Wojsko i służby mundurowe":
Tadeusz Zapałowicz | Józef Golonka (chorąży) | Ludwik Izierski | Wiktor Misky | Józef Kaiser (oficer) | Rudolf Więckowski | Wojciech Drewniak | Stanisław Profic | Tadeusz Malinowski (generał) | Witold Karpiński | Karol Masny (generał) | Konstanty Łotocki | Zbigniew Tłok-Kosowski | Jacek Bętkowski (1904–1980) | Jerzy DobrodzickiOceń: Tadeusz Kurzeja