Józef Putek

---

Życiorys

Józef Putek był potomkiem cieśli Franciszka oraz Anny, która z domu nosiła nazwisko Fluder. Ukończył szkołę podstawową w Choczni, a następnie w 1902 roku rozpoczął edukację w gimnazjum w Wadowicach. Kontynuował naukę od 1910 do 1912 roku w gimnazjum im. Bartłomieja Nowodworskiego w Krakowie. W późniejszym okresie postanowił podjąć studia na Wydziale Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego, gdzie w 1920 roku uzyskał stopień doktora praw. W czasach szkolnych Putek zaangażował się w ruch publicystyczny na rzecz Polskiego Stronnictwa Ludowego, przez co w 1907 roku został usunięty z gimnazjum. Od 1908 roku pełnił rolę członka PSL oraz pracował w redakcji „Przyjaciela Ludu”, pełniąc od 1918 do 1920 roku funkcję współredaktora. Podczas studiów stał się założycielem organizacji studentów-ludowców. Po rozłamie w PSL, który miał miejsce 13 grudnia 1913 roku, był jednym z organizatorów Polskiego Stronnictwa Ludowego – Lewicy. Od kwietnia 1914 roku zasiadał w jego Radzie Naczelnej. W czasie I wojny światowej działał na rzecz niepodległości, reprezentując Naczelny Komitet Narodowy na powiecie wadowickim. Został także komisarzem politycznym w Departamencie Wojskowym NKN oraz sekretarzem lokalnego komitetu PSL-Lewicy w Wadowicach. 2 czerwca 1918 roku objął posadę sekretarza Prezydium Nieustającej Komisji Zjazdowej Inteligencji Ludowej. Czynnie angażował się w działalność samorządową gminy Chocznia, pełniąc funkcje zarówno sekretrza, jak i radnego oraz wójta w latach 1919–1929. Działał w różnych organizacjach rolniczych, w tym w zarządzie powiatowym Towarzystwa Rolniczego. Był zwolennikiem reformy rolnej oraz przeciwnikiem uprzywilejowanej pozycji Kościoła rzymskokatolickiego w kraju. W 1920 roku rozpoczął aplikaturę adwokacką, będąc również prezesem Związku Aplikantów w Polsce. W okresie międzywojennym Putek został sekretarzem Zjednoczonych Stronnictw Ludowych. W sierpniu 1922 roku stworzył sojusz wyborczy z Polskim Stronnictwem Ludowym „Wyzwolenie” i przystąpił do tej partii. W marcu 1925 roku zasiadł w Zarządzie Głównym Związku Polskich Stronnictw Ludowych, a w maju 1926 roku został wiceprezesem ZG PSL „Wyzwolenie”. Działał także jako wydawca tygodnika „Chłopski Sztandar” w latach 1922–1931, będącego organem PSL „Wyzwolenie”. Chociaż początkowo popierał przewrót majowy w 1926, to od 1927 roku stał się opozycjonistą wobec rządów sanacji. 14 czerwca 1929 roku ponownie został wiceprezesem ZG PSL „Wyzwolenie”. W okresie tym zajmował się również wydawaniem czasopism samorządowych, takich jak „Samorząd Małopolski” i „Samorząd Ludowy”. W 1928 roku został nałożony na niego klątwę kościelną przez arcybiskupa krakowskiego Adama Sapiehę oraz biskupa katowickiego Arkadiusza Lisieckiego. Putek uczestniczył w Krakowskim Kongresie Centrolewu 29 czerwca 1930 roku, a kilka miesięcy później został aresztowany, osadzony w Twierdzy Brzeskiej, skąd zwolniono go 29 listopada 1930 roku za kaucją. Od 1931 roku aktywnie działał w Stronnictwie Ludowym, będąc jego członkiem Rady Naczelnej oraz Naczelnego Komitetu Wykonawczego. W procesie brzeskim stanął do obrony samodzielnej, jednak dnia 13 stycznia 1932 roku wyrokiem Sądu Okręgowego w Warszawie został skazany na 3 lata „domu poprawy”. Po apelacji wyrok został uchylony. W 1932 roku został krótko aresztowany za rzekome kolportowanie ulotek, a Sąd Apelacyjny podwyższył karę do 5 lat pozbawienia wolności. Po złożeniu egzaminu adwokackiego w marcu 1933 roku, Putek został wpisany na listę adwokatów, lecz 27 listopada tegoż roku trafił do więzienia w Wadowicach. W trakcie swego pobytu tam pisał prace historyczne we współpracy z profesorem Franciszkiem Bujakiem. Ostatecznie został zwolniony z więzienia dzięki interwencji prezydenta RP Ignacego Mościckiego. Józef Putek zmarł w wieku podeszłym, a jego działalność polityczna i społeczna pozostaje znaczącą częścią historii okresu międzywojennego oraz czasów II wojny światowej. Poza zajęciami politycznymi, był także znakomitym mówcą i publicystą, który w Sejmie Ustawodawczym oraz kolejnych kadencjach Sejmu II RP bronił konieczności reform i zwiększenia roli demokracji w Polsce. 31 maja 1949 roku ożenił się z Elżbietą z domu Styła, a ich małżeństwo nie doczekało się potomstwa. Został pochowany na cmentarzu w Choczni.

Publikacje

Józef Putek był nie tylko literatem, ale również osobą, która aktywnie uczestniczyła w życiu kulturalnym, współpracując z pismem „Wyzwolenie”. Był uznawany za jednego z wybitnych znawców historycznych zagadnień związanych z polską wsią, a jego dorobek literacki obejmuje wiele cennych prac, które przybliżają tematykę historii chłopów w Polsce.

Wśród jego najważniejszych publikacji znajdują się:

• Mroki średniowiecza (Kraków 1935),
• Z dziejów wsi polskiej (Warszawa 1946),
• O zbójnickich zamkach, heretyckich zborach i oświęcimskiej Jerozolimie (Kraków 1938),
• Miłościwi panowie i krnąbrni poddani (Kraków 1959).

Jedną z najważniejszych książek w jego bogatym dorobku jest Mroki średniowiecza. Jest to dzieło, które nosi podtytuł Obyczaje, przesądy, fanatyzm, okrucieństwa i ucisk społeczny w dawnej Polsce i zostało odebrane jako antyklerykalne. Publikacja ta miała ogromny wpływ na postrzeganie tematów związanych z historią, kulturą, a także sytuacją społeczną w przeszłości.

Ordery i odznaczenia

Józef Putek był odznaczonym za swoje zasługi człowiekiem, który zdobył szereg prestiżowych nagród oraz wyróżnień. Poniżej przedstawiamy jego najważniejsze odznaczenia:

• Order Krzyża Grunwaldu III klasy (1946),
• Medal Zwycięstwa i Wolności 1945,
• Medal 600-lecia Bydgoszczy.

---

Oceń: Józef Putek

---