Edmund Pokrzywa

---

Życiorys

Edmund Pokrzywa był osobą pochodzącą z rodziny o edukacyjnych tradycjach, synem Franciszka oraz Heleny. W 1914 roku jego rodzina osiedliła się w Warszawie. Już w 1918 roku dołączył do Związku Harcerstwa Polskiego, będąc członkiem 2 Warszawskiej Drużyny Harcerskiej. W 1919 roku złożył swoje harcerskie przyrzeczenie na ręce wspomnianego już hm. Tadeusza Maresza.

W latach 1921-1926 Pokrzywa był członkiem 55 WDH, gdzie pełnił funkcje zastępowego oraz przybocznego. Następnie, w latach 1926-1928, działał jako przyboczny w 40 WDH przy ul. Złotej. Podczas swojej pracy w tym środowisku, nawiązał bliski kontakt z osobami związanymi z Juliuszem Dąbrowskim, który inspirował się działalnością zmarłego drużynowego 40 WDH, Mieczysława Bema.

W 1931 roku, we współpracy z tym gronem, Pokrzywa był jednym z założycieli Koła Instruktorów im. Mieczysława Bema, które miało na celu programowo-metodyczne objęcie pracą z dziećmi i młodzieżą z obu środowisk robotniczych oraz rozwój drużyn przy szkołach.

Pokrywa zdobywał swoją edukację w Państwowym Gimnazjum Męskim im. Tadeusza Reytana oraz Gimnazjum Męskim im. Joachima Lelewela. W latach 1926-1933 kształcił się w Państwowym Seminarium Nauczycielskim im. Stanisława Konarskiego w Warszawie. Podczas nauki w seminarium został powołany do wojska, a od października 1929 roku uczęszczał do Szkoły Podchorążych Rezerwy w Zambrowie, ukończonej we wrześniu 1930 roku.

W 1933 roku otrzymał Dyplom Nauczyciela Szkół Powszechnych nr 10 na rok szkolny 1932/33, przygotowując się do nauczania wychowania fizycznego oraz przysposobienia wojskowego. W latach 1932-1935 pełnił funkcję komendanta hufca drużyn szkół powszechnych na Czerniakowie. W tych czasach Pokrzywa wstąpił również do Polskiej Partii Socjalistycznej (PPS).

Rozpoczął pracę w warszawskich szkołach powszechnych w roku szkolnym 1933/34, a w roku 1934/35 przeprowadził się do Czechowic (Ursus), gdzie zaczął nauczać w Szkole Powszechnej. Po zmianie miejsca zamieszkania oraz pracy dołączył także do Chorągwi Mazowieckiej ZHP. Został zastępcą komendanta Hufca Piastów oraz drużynowym 207 MDH w Czechowicach-Ursusie.

W czasie obrony Warszawy, w dniach od 1 do 27 września 1939 roku, pełnił rolę dowódcy samodzielnego plutonu 36 pułku piechoty Legii Akademickiej. Po wybuchu II wojny światowej kontynuował pracę w szkole powszechnej oraz organizował tajne nauczanie w Ursusie. W grudniu 1939 roku beside m organizationalną konspiracyjną grupę wojskową, która w 1940 roku przyjęła formę kompanii „Kordian”. Podczas okupacji Ponownie angażował się w harcerstwo, współorganizując Szare Szeregi w Ursusie.

Został podporucznikiem i pełnił funkcję szefa kompanii w strukturach Armii Krajowej (AK). Od marca do października 1943 roku był dowódcą ochrony radiostacji oraz Szkoły Podchorążych Łączności. Pod koniec 1943 roku zainicjował powołanie tajnej szkoły średniej w Ursusie, która później przekształciła się w liceum, istniejącym do dnia dzisiejszego, tj. LVI LO im. rtm. Witolda Pileckiego w Warszawie.

W sierpniu 1944 roku Pokrzywa brał udział w koncentracji oddziałów AK w lasach sękocińsko-chojnowskich; jednakże w obliczu sytuacji militarnej koncentracja ta została rozwiązana. W marcu 1945 roku zgłosił się do Ludowego Wojska Polskiego (LWP) i został wysłany do Zamościa, w ranku podporucznika pełnił rolę komendanta IV referatu PW i WF w Rejonowej Komendzie Uzupełnień Zamość. W okresie swojej służby wojskowej był również kierownikiem referatu drużyn gimnazjalnych w Hufcu Zamość oraz instruktorem osadnictwa wojskowego, co wiązało się z czasowym pobytem w Gubinie.

W listopadzie 1945 roku wrócił do Ursusa, gdzie rozpoczął pracę w Przyzakładowej Zasadniczej Szkole Zawodowej ZM Ursus. W lutym 1946 roku został komendantem Hufca im. hm. Mieczysława Bema, obejmującego działania na Ursus, Włochy, Ożarów i Zaborów, a w kwietniu uzyskał stopień harcmistrza na kursie harcmistrzowskim w X Pawilonie Cytadeli Warszawskiej. Do 1947 roku pełnił funkcję hufcowego, jednak w 1948 roku z powodu zawodowych zobowiązań częściowo wycofał się z ZHP.

W tym samym roku, po połączeniu PPS z PPR, stał się członkiem PZPR. Mimo to szybko zaangażował się w działalność Powszechnej Organizacji „Służba Polsce”, przejmując także hufiec tej organizacji. W latach 1951–1954 pełnił rolę wicedyrektora Ośrodka Szkolenia Zawodowego oraz Zasadniczej Szkoły Zawodowej w Ursusie. Po tym okresie przeniósł się do Warszawy, gdzie w latach 1954-1955 był wicedyrektorem, by od 1955 do 1968 pełnić funkcję dyrektora Technikum Mechaniki Precyzyjnej.

Podczas całej kariery edukacyjnej organizował dla uczniów wycieczki krajoznawcze zarówno krajowe, jak i zagraniczne. Po reaktywacji ZHP w 1956 roku, Edmund Pokrzywa wspierał ten proces w Ursusie, angażując się również w prace Komendy Chorągwi Mazowieckiej oraz wizytując obozy harcerskie. Pomimo, że na początku lat 60. ograniczył swoją działalność w ZHP, w 1968 roku został zmuszony do przejścia na wcześniejszą emeryturę z powodów politycznych.

Po zakończeniu kariery, Pokrzywa przeprowadził się do Pruszkowa, gdzie aktywnie brał udział w pracach lokalnego oddziału ZBoWiD. Zmarł 16 maja 1975 roku. W 2013 roku, na jego cześć, w Parku Czechowickim w Warszawie-Ursusie odsłonięto kamień-pomnik jego dedykowany.

Odznaczenia

Edmund Pokrzywa był niezwykle odznaczonym człowiekiem, któremu przyznano wiele nagród w uznaniu jego zasług. Oto lista jego odznaczeń, które świadczą o jego poświęceniu i oddaniu.

• srebrny Krzyż Zasługi (1946),
• medal za Warszawę (1946),
• medal za Odrę i Nysę (1947),
• harcerski srebrny Krzyż Zasługi (1947),
• medal Zwycięstwa i Wolności (1948),
• odznaka Grunwaldzka (1948),
• krzyż partyzancki (1948),
• złoty krzyż zasługi (1955),
• krzyż kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1961),
• złota odznaka ZNP (1965),
• srebrny krzyż zasługi z mieczami (1971),
• krzyż walecznych (1971),
• warszawski krzyż powstańczy (pośmiertnie, 1984).

Te odznaczenia ukazują nie tylko jego bohaterstwo, ale także wysiłek w walce o wolność i honor kraju. Jego dziedzictwo pozostaje inspiracją dla przyszłych pokoleń.

---

Oceń: Edmund Pokrzywa

---